Milka Çikolatası 'Lila Rengi' Tescil Davası

RENK MARKASI NEDİR?

Marka nedir?

556 Sayılı KHK’nın markanın içereceği işaretleri düzenleyen 5. Maddesine göre;

‘‘Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.’’

Bu tanımdan anlaşılacağı üzere sözcük, şekil, harf vb. unsurlar markaya konu edilebilen değerlerden sayılmışken renklerden bahsedilmemiştir. Ancak, tanımda ‘ayırt edicilik’ ve ‘gösterim’in önemi vurgulandığı için tescil edilebilirlik konusunda önemli olan bu iki unsurun var olup olmadığının değerlendirilmesidir. Yani renk, belli bir şekil ya da sayı ile birlikte kullanılmışsa bu ayırt edici bir özelliğe sahip olduğunu kanıtlar. Böylece renk, o marka için asli unsur olmaz, markanın asli unsuru olan şeklinin yanında yer alır.

Örneğin fotoğrafta yer alan markaların her birinde renk unsuru bulunuyor. Ancak bu renkler, markaların sahip olduğu logolarla ‘BİRLİKTE’ tescillenmiş durumdadır. Bunun anlamı şudur; eğer Coca Cola markası, logosunda kullandığı kırmızı rengini tek başına tescil etmiş olsaydı, bundan sonra tescil başvurusu yapacak hiçbir markaya kırmızı rengini kullanma hakkı verilemezdi. Bu durumda Canon, CNN, H&M, AKBANK, ÜLKER ve daha yüzlerce marka kırmızı rengi barındıramayacaktı. Böylece sadece bir marka tek bir rengi kullanarak bu renk üzerinde TEKEL HAKKI edinmiş olacaktı ki, pek çok ülkede olduğu gibi bizim hukukumuz da bir markaya, taşıdığı renk için münhasır bir koruma sağlamamaktadır. Öyle ki bu konuda 1998 yılında verilen, Yargıtay’ın emsal teşkil eden ünlü bir AYGAZ kararı vardır. Bu dava, AYGAZ’ın gümüş rengini tescil etme talebi sonucu açılmıştır.

1997/8873 Esas ve 1998/4815 Karar no’lu Yargıtay 11. Hukuk Dairesi kararında:

‘’…tescil edilmezlik iddiası ile silinmesi istenilen başvuru sahibinin markasındaki renk unsurunun diğer unsurlar ile BİRLİKTE tescilli bulunduğu, her iki tarafın renk ile ilgili tescillerinin yasaya uygun bulunduğu, bu şekildeki tescillerde, sadece renk ile ilgili koruma ve tekel hakkı verilemeyeceği, böylece marka hakkı sahibinin, aynı rengi diğer (ayırıcı) unsurları ile birlikte tescil ettirilen kimseye karşı açacağı terkin davasının dinlenemeyeceği, aynı rengin başka firmalarca da tescil ettirildiği… gerekçesiyle davanın reddine ....” hükmedilmiştir.

Kararın gerekçesinde ise;

“… Renklerin bağımsız olarak marka konusu yapılamayacağını, gökkuşağında 7 ana renk bulunduğunu, renkler üzerinde tekel hakkı tanınması halinde diğer firmalara renk kalmayacağını” belirtmiştir.

Peki tüm bu korumaların yanında

‘COLORS PER SE’

(Kendi başına renk markaları)

nasıl oluşuyor?

Bir marka tescil edilirken başvurucu:

- ‘Bizim logomuz bu şekildedir, logomuzda kullandığımız renkler bunlardır, yazımız italiktir, Comic Sans ile yazılmıştır…’’

diyerek, gerekli ayırt ediciliğe de sahip ise markasının tescilini yaptırabiliyor. Bu konudan yukarıda bahsetmiştik. Hatta başvururken

- ‘’Bizim markamız sadece mavi rengidir.’’

diyerek tek bir rengin tescilini yaptıramayacağına da değindik. O halde bir rengin tescil edilebilmesi için sadece talep yetmemektedir. 556 sayılı KHK’nın 7/2 maddesine göre;

‘’Bir marka tescil tarihinden önce kullanılmış ve tescile konu mallar veya hizmetlerle ilgili olarak bu kullanım sonucu ayırt edici bir nitelik kazanmış ise, (7/1 maddesinin) (a), (c) ve (d) bentlerine göre tescili reddedilemez.’’

Dolayısıyla tek rengin markaya konu olması için:

1. Kullanım sonucu ayırt edici nitelik kazanmaları

2. Rengin, tescili talep edilen mal ya da hizmet üzerinde alışılagelmişin dışında bir renk olması,

3. Mal ya da hizmete ilişkin sektörde herkes tarafından yaygın olarak kullanılan bir renk olmaması gerekir.

Örneğin, sakız, şeker, vb. gıda ürünlerinde:

* Sarı renk = üründe limon aroması olduğunu,

* Yeşil renk ise = ürünün mentollü/naneli olduğunu ifade etmek için her işletme tarafından yaygın olarak kullanılan renklerdir. Bu nedenle, söz konusu renkler belirtilen ürünler için ayırt ediciliği olmayan, herkes tarafından kullanılan (KHK m. 7/1-d) renklerdir ve tescil edilmemelidir.

MİLKA ÇİKOLATALARININ LİLA RENGİ

Milka Çikolatası Lila Rengi Tescil Davası

- ‘’Milka’nın lila renkli ineği, son yıllarda dünya popüler kültüründe önemli bir yer edindi. Öyle ki, Almanya’daki çocuklardan birçoğu, doğa resmi çizmeleri istendiğinde inekleri lila renge boyuyor.’’

Kraft Foods Şirketi, Milka markalı çikolata ürünleri için uzun yıllardır Leylak (Lila) Rengini kullanmaktadır. Bu renk ise yukarıda açıklandığı üzere, şirketin üretimini yaptığı gıda sektörü için alışılmış bir renk olmadığı için zaman içerisinde tescil etmek için uygun kriterleri taşır hale gelmiştir. Bu rengin tescili önce Avrupa'da, daha sonra da Türkiye'de tescile konu olmuştur. Türk Patent Enstitüsü’ne başvuru yapılmışsa da önce bu başvuru reddedilmiş, akabinde başvuru sahibi karara itiraz etmiş, bu itiraz YİDK tarafından yeniden incelenmiş ve nihayet bu doğrultuda yapılan incelemede, ‘’Kraft Foods şirketi tarafından Milka çikolataları için lila renginin" dünyada ve ülkemizde çikolata ürünleri üzerinde 1900 lü yılların başından beri kullanıldığı ve tüketiciler nezdinde bu renk ile tanındığı tespit edilmiştir. Nitekim şu anda aklınıza sadece çikolata markalarının ambalajlarını getirmeye çalıştığınız zaman lila renginin yalnızca Milka Çikolatasında bulunduğu, başka hiçbir çikolatada bariz şekilde yer almadığını fark edeceksiniz. Öyle ki bugün Almanya’daki çocuklardan birçoğu, doğa resmi çizmeleri istendiğinde inekleri lila renge boyayacak kadar bu rengi benimsemiş durumda. Bu sebeple : ‘’Satıldığı birçok ülkede, çikolatalı ürünler kategorisinde lila renginin kullanım hakkı sadece Milka’ya ait. Lila rengi, Avrupa’da marka olarak tescil altına alınabilmiş tek renktir.’’